ฉีดยาเข่าเสร็จแล้ว... เดินปร๋อได้เลยไหม? หรือต้องนอนนิ่งๆ? สรุปแล้วต้องพักกี่วันกันแน่?
"หมอครับ ฉีดยาเสร็จแล้ว เย็นนี้ผมไปเต้นแอโรบิกได้เลยไหมครับ?""หมอคะ ป้าฉีดน้ำเลี้ยงข้อแล้ว พรุ่งนี้ไปเดินตลาดนัดสัก 2 ชั่วโมงได้ไหม?"
นี่คือคำถามที่หมอเจอบ่อยที่สุดหลังจากวางเข็มฉีดยาลงครับ... หลายคนเข้าใจว่า การฉีดยาเหมือนการเสกมนตร์ ฉีดปุ๊บ หายปั๊บ ใช้ชีวิตหนักๆ ต่อได้ทันที
หมออยากบอกด้วยความเป็นห่วงจากใจเลยครับว่า "ช้าก่อนครับ!" ยาฉีดเข่า ไม่ว่าจะเป็นสเตียรอยด์ น้ำเลี้ยงข้อเทียม หรือเกล็ดเลือด (PRP) มันไม่ใช่ยาวิเศษที่ฉีดปุ๊บแล้วเข่าจะกลายเป็นเหล็กไหลทันที การดูแลตัวเอง "หลังฉีด" สำคัญพอๆ กับตอนฉีดเลยครับ
ถ้าคุณไม่อยากให้เงินพันเงินหมื่นที่เสียไปสูญเปล่า หรือไม่อยากให้เข่าระบมหนักกว่าเดิม ลองอ่านคู่มือการปฏิบัติตัวหลังฉีดยาฉบับเข้าใจง่ายนี้ดูครับ
เรื่องเล่าจากคนไข้: "ป้าสมพร" ผู้ใจร้อน กับ "ลุงวิชัย" ผู้เคร่งครัด
หมอมีคนไข้ 2 ท่าน ฉีดยาน้ำเลี้ยงข้อเทียมไปพร้อมกัน แต่ผลลัพธ์ต่างกันราวฟ้ากับเหว
- ป้าสมพร: พอฉีดเสร็จรู้สึกเบาเข่า ไม่เจ็บแล้ว เลยดีใจจัด เย็นวันนั้นไปเดินห้างซื้อของเข้าบ้าน เดินไป 3 ชั่วโมง... ตกกลางคืน ป้าสมพรไลน์มาหาหมอ "หมอคะ ทำไมเข่าบวมเป่ง ปวดกว่าเดิมอีก?"
- ลุงวิชัย: ฉีดเสร็จ ลุงกลับบ้านไปนอนพัก ยกขาสูง งดเดินเยอะ 2 วันตามที่หมอสั่ง วันที่ 3 ลุงเริ่มเดินเบาๆ... ผ่านไป 1 สัปดาห์ ลุงวิชัยเดินเข้ามาขอบคุณหมอ บอกว่า "เข่าลื่นขึ้นเยอะเลยครับ เดินสบายมาก"
เห็นไหมครับว่า ยาตัวเดียวกัน หมอคนเดียวกัน แต่ "พฤติกรรมหลังฉีด" คือตัวตัดสินครับ
ทำไมต้องพัก? (อธิบายให้เห็นภาพ)
ลองจินตนาการว่าถนนหน้าบ้านเป็นหลุมเป็นบ่อ (ผิวข้อเข่าสึก) หมอเอายางมะตอยอย่างดี (ยาฉีด) ไปเทอุดหลุมให้ ...ถ้าเทเสร็จปุ๊บ คุณเอารถสิบล้อ (น้ำหนักตัว+แรงกระแทก) วิ่งทับทันที ยางมะตอยที่ยังไม่เซตตัวมันก็กระเด็นหลุดหมดสิครับ หลุมก็กลับมาเหมือนเดิม แถมเลอะเทอะกว่าเก่า
การพักหลังฉีดยา คือการรอให้:
- ยามันกระจายตัวไปเคลือบผิวข้อได้ทั่วถึง
- รอยเข็มที่จิ้มลงไปปิดสนิท ป้องกันการติดเชื้อ
- ลดการอักเสบระคายเคืองจากการฉีด
คู่มือ: ฉีดยาแต่ละแบบ ต้องพักนานแค่ไหน?
หมอขอแบ่งตามประเภทของยาฉีดนะครับ เพราะระยะเวลาพักไม่เท่ากัน:
1. ยาลดอักเสบ (สเตียรอยด์)
- ความรู้สึกหลังฉีด: หายปวดไวมาก เหมือนปิดสวิตช์ จนคนไข้ชะล่าใจ
- ต้องพักกี่วัน: พักการใช้งานหนัก 24–48 ชั่วโมงครับ
- ข้อควรระวัง: ช่วงแรกยาชาที่ผสมอยู่อาจทำให้เราไม่เจ็บ แต่อย่าเพิ่งไปกระโดดโลดเต้น เพราะยาหลักยังไม่ออกฤทธิ์เต็มที่ ถ้าไปใช้งานหนักทันที อาจเกิดอาการ "ระบม" (Steroid flare) ขึ้นมาได้ครับ
2. น้ำเลี้ยงข้อเทียม (Hyaluronic Acid)
- ความรู้สึกหลังฉีด: อาจจะตึงๆ หน่วงๆ ในข้อเล็กน้อย เพราะเราเติมของเหลวเข้าไปในพื้นที่แคบๆ
- ต้องพักกี่วัน: งดเดินเยอะ 48 ชั่วโมง (2 วัน)
- คำแนะนำ: ให้ยาได้มีเวลา "เคลือบ" ผิวข้อก่อนครับ การเดินเยอะๆ ทันที แรงดันในข้อจะไปบีบไล่ยาออกจากผิวข้อ ทำให้ประสิทธิภาพลดลง
3. เกล็ดเลือดเข้มข้น (PRP) และสารชีวภาพ
- ความรู้สึกหลังฉีด: อันนี้สำคัญมาก! หลังฉีด PRP อาจจะ "ปวดมากขึ้น" ในช่วง 1-3 วันแรก นี่เป็นเรื่องปกตินะครับ เพราะเกล็ดเลือดกำลังปล่อยสารไปกระตุ้นกระบวนการซ่อมแซม (ซึ่งต้องผ่านการอักเสบนิดๆ ก่อน)
- ต้องพักกี่วัน: พักการใช้งานหนัก 3–7 วัน
- คำแนะนำ: ช่วง 3 วันแรก ห้ามเดินไกล ห้ามวิ่ง ห้ามยืนนาน ถ้าปวดให้ประคบเย็น และ ห้ามกินยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs (เช่น ibuprofen, diclofenac) เด็ดขาด เพราะจะไปต้านฤทธิ์ของ PRP ให้กินได้แค่พาราเซตามอลครับ
คำว่า "ห้ามเดินเยอะ" แปลว่าอะไร? (ขยายความ)
คนไข้ชอบถามว่า "ไปห้องน้ำได้ไหม?" "เดินในบ้านได้ไหม?" หมอสรุปให้แบบนี้ครับ ในช่วงที่หมอบอกให้พัก:
- ✅ ทำได้: เดินเข้าห้องน้ำ, เดินไปตู้เย็น, เดินในบ้านระยะสั้นๆ, นั่งทำงานโต๊ะ, ขับรถระยะใกล้ๆ
- ❌ ห้ามทำ: เดินช้อปปิ้งในห้าง, เดินตลาดนัด, ไปเต้นแอโรบิก, วิ่งออกกำลังกาย, ขึ้นลงบันไดหลายๆ ชั้น, ยืนทำกับข้าวนานเกิน 15 นาที, นั่งพับเพียบหรือคุกเข่า
สัญญาณอันตราย! หลังฉีดแบบไหนต้องรีบกลับมาหาหมอ?
อาการปวดตึงๆ นิดหน่อยหลังฉีดเป็นเรื่องปกติครับ แต่ถ้ามีอาการเหล่านี้ ให้รีบกลับมาโรงพยาบาลทันที ไม่ต้องรอถึงวันนัด:
- ปวดรุนแรงมาก จนขยับขาไม่ได้ กินพาราฯ ก็ไม่หาย
- เข่าบวมแดง ร้อนจี๋ (จับเทียบกับอีกข้างแล้วร้อนกว่าชัดเจน)
- มีไข้สูง หนาวสั่น
อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของ "ข้อติดเชื้อ" (Septic Arthritis) ซึ่งพบได้น้อยมาก (ถ้ารักษาความสะอาดดี) แต่ถ้าเป็นแล้วต้องรีบรักษาครับ
สรุป
การฉีดยาข้อเข่า คือการที่หมอช่วยคุณ 50% อีก 50% คือการดูแลของคุณเองครับ หลังจากฉีดยาไปแล้ว (ไม่ว่าตัวไหนก็ตาม) หมอขอเวลาให้เข่าได้พัก อย่างน้อย 2 วัน
- งดเดินไกล
- งดออกกำลังกาย
- งดแบกของหนัก
อดทนพักแค่นิดเดียว เพื่อให้ยาได้ออกฤทธิ์เต็มที่ แล้วหลังจากนั้นคุณจะได้ใช้เข่าที่แข็งแรงขึ้นไปอีกนานครับ
ด้วยความปรารถนาดีจากหมอเก่งครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์ สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่ ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง) ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ 📱 Line ID: @doctorkeng โทร 081-5303666
#ฉีดยาข้อเข่า #ฉีดน้ำเลี้ยงข้อ #ฉีดPRP #ดูแลหลังฉีดยา #ปวดเข่า #ข้อเข่าเสื่อม #หมอเก่งกระดูกและข้อ #Doctorkeng
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น