เข่าเสื่อม ไม่ต้องรอผ่าตัด! แค่ปรับ 5 พฤติกรรมนี้ ยืดอายุเข่าให้ใช้งานได้อีกนาน
"หมอครับ ป้าเดินไม่ไหวแล้ว เจ็บเข่าไปหมด จะลุกก็นั่งโอย จะนั่งก็โอย ไปวัดก็ไม่ได้ทำบุญอย่างมีความสุขเลย... หมอช่วยผ่าตัดให้ป้าเลยได้ไหม ป้าไม่อยากทนแล้ว"
นี่คือเสียงบ่นด้วยความท้อใจของคุณป้าวัย 60 กว่าท่านหนึ่ง ที่เดินเข้ามาในห้องตรวจพร้อมไม้เท้าคู่ใจ ขาโก่งนิดๆ เดินกะเผลกหน่อยๆ ซึ่งเป็นภาพที่หมอเห็นจนชินตาครับ
หลายคนเข้าใจว่า พอเป็น "เข่าเสื่อม" แล้ว จุดจบต้องอยู่ที่ "การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า" เสมอไป แต่ความจริงแล้ว การผ่าตัดเป็นเพียง "ไพ่ใบสุดท้าย" ครับ
คนไข้ของหมอกว่า 80% สามารถกลับมาเดินได้คล่องขึ้น ใช้ชีวิตได้มีความสุขขึ้น เพียงแค่ "ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม" อย่างจริงจัง วันนี้หมอเก่งจะมาแจกคู่มือการถนอมเข่า ที่ทำได้จริงที่บ้าน เพื่อให้คุณเก็บเข่าเดิมไว้ใช้ให้นานที่สุดครับ
เข้าใจก่อน: ทำไมเข่าถึง "เสื่อม" และ "เจ็บ"?
ลองจินตนาการถึง "ยางรถยนต์" นะครับ ใช้งานมา 60 ปี ดอกยาง (กระดูกอ่อน) ย่อมสึกหรอไปตามกาลเวลา เป็นเรื่องธรรมดาครับ
เมื่อกระดูกอ่อนที่ทำหน้าที่เป็น "เบาะรองรับแรงกระแทก" มันบางลง จนกระดูกแข็งๆ มาเสียดสีกันโดยตรง มันจึงเกิดอาการปวด บวม และมีเสียงดังกรอบแกรบเวลาเดิน
เรา "ย้อนเวลา" เอากระดูกอ่อนวัยหนุ่มสาวคืนมาไม่ได้ครับ แต่เรา "ชะลอ" ไม่ให้มันสึกเร็วไปกว่านี้ได้ ด้วยการลดภาระงานให้เข่าครับ
กฎข้อที่ 1: ลดน้ำหนัก = ลดภาระมหาศาล
ข้อนี้สำคัญที่สุด และยากที่สุดครับ แต่หมอขอพูดตรงๆ ว่า "น้ำหนักตัว คือศัตรูหมายเลข 1 ของเข่าเสื่อม"
ตามหลักฟิสิกส์ น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม จะกลายเป็นแรงกดทับที่เข่า 3-5 กิโลกรัม เวลาเดิน
- ถ้าคุณลดน้ำหนักได้ 1 กิโล = เข่าเบาลง 5 กิโล
- ถ้าลดได้ 5 กิโล = เข่าเบาลงถึง 25 กิโล! (เหมือนเอาข้าวสารกระสอบใหญ่ออกจากเข่า)
ใครที่ปวดเข่า หมอขอชวนมาเริ่มลดน้ำหนักครับ แค่ลดของหวาน ของทอด ลงนิดหน่อย อาการปวดจะดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด โดยไม่ต้องกินยาเลยครับ
กฎข้อที่ 2: เลิกท่าฮิต "พิชิตเข่าพัง"
วิถีชีวิตแบบไทยๆ บางอย่าง ทำร้ายเข่ารุนแรงมากครับ ถ้าเลี่ยงได้ "ต้องเลี่ยง" ครับ
- ❌ นั่งพับเพียบ / ขัดสมาธิ: ท่านี้จะบิดและอัดแรงดันในข้อเข่าสูงมาก
- ❌ นั่งยองๆ: การซักผ้า ล้างจาน หรือเข้าส้วมซึม (ส้วมนั่งยอง) เป็นท่าที่ทำลายผิวกระดูกอ่อนได้เร็วที่สุด
- ❌ คุกเข่า: ไม่ว่าจะไหว้พระ หรือถูพื้น
ทางแก้:
- เปลี่ยนมา "นั่งเก้าอี้" แทนการนั่งพื้นทุกกรณี
- เปลี่ยนชักโครกเป็นแบบนั่งราบ (ถ้าเปลี่ยนไม่ได้ ให้หาเก้าอี้เจาะรูมาครอบ)
- ใช้ไม้ถูพื้นแทนการคุกเข่าเช็ด
กฎข้อที่ 3: บริหารกล้ามเนื้อหน้าขา (Quadriceps)
ถ้ากระดูกอ่อนเราบาง เราต้องสร้าง "กล้ามเนื้อ" มาทำหน้าที่เป็นโช้คอัพแทนครับ กล้ามเนื้อหน้าขาที่แข็งแรง จะช่วยพยุงข้อเข่าไม่ให้กระแทกกันแรงเกินไป
ท่าบริหารง่ายๆ ทำได้ทุกวันที่บ้าน:
- นั่งบนเก้าอี้ ให้หลังชิงพนัก
- เหยียดขาข้างหนึ่งขึ้นตรงๆ เกร็งค้างไว้ (กระดกปลายเท้าเข้าหาตัวด้วยจะดีมาก)
- นับ 1-10 ช้าๆ แล้วเอาลง
- ทำสลับซ้าย-ขวา ข้างละ 20-30 ครั้ง เช้า-เย็น
ทำแค่นี้สม่ำเสมอ 1 เดือน คุณจะรู้สึกเลยว่าเดินขึ้นบันไดได้มั่นคงขึ้นครับ
กฎข้อที่ 4: การเดินและขึ้นลงบันได
"หมอคะ ปวดเข่าต้องงดเดินเลยไหม?" คำตอบคือ "ไม่ต้องงด แต่ต้องเดินให้ถูก" ครับ ถ้าหยุดเดินเลย กล้ามเนื้อจะลีบ เข่าจะยึด
- การเดิน: ให้เดินบนพื้นราบ ใส่รองเท้าผ้าใบที่รองรับแรงกระแทก (งดรองเท้าแตะแบนๆ หรือส้นสูง) ถ้าเดินแล้วเจ็บ ให้ใช้ไม้เท้าช่วยพยุงทันที อย่าฝืนเดินกะเผลก
- ขึ้นลงบันได: จำสูตรนี้ไว้นะครับ "ดีขึ้น - เลวลง"
- ตอนขึ้น: ให้เอาขาข้างที่ ดี (ไม่ปวด) ก้าวขึ้นก่อน เพื่อดึงตัวขึ้นไป
- ตอนลง: ให้เอาขาข้างที่ เลว (ปวด) ก้าวลงก่อน เพื่อรับน้ำหนักตัวทีหลัง
- แต่ถ้าเลี่ยงบันไดได้ เลี่ยงดีที่สุดครับ
กฎข้อที่ 5: อาหารบำรุงเข่า?
คนไข้ชอบถามว่า "กินอะไรแล้วหายปวดเข่า?" ความจริงคือ ไม่มีอาหารวิเศษที่กินปุ๊บหายปั๊บ ครับ แต่การทานให้ครบ 5 หมู่สำคัญที่สุด
- โปรตีน: (เนื้อสัตว์ ไข่ ถั่ว) สำคัญมากในการซ่อมแซมกล้ามเนื้อรอบเข่า
- แคลเซียม: บำรุงกระดูกแข็ง
- ข้อห้าม: ไม่มีของแสลงครับ (เว้นแต่เป็นโรคเก๊าท์ร่วมด้วย) หน่อไม้ สัตว์ปีก ทานได้ปกติครับ
สรุป: เข่าจะอยู่กับเรานานแค่ไหน อยู่ที่ใจเรา
โรคเข่าเสื่อม รักษาไม่หายขาด แต่เราสามารถ "หยุดความเจ็บปวด" ได้ครับ
การกินยา หรือฉีดยา เป็นเพียงตัวช่วยชั่วคราว แต่ "พฤติกรรม" คือตัวกำหนดอนาคตที่แท้จริง เริ่มวันนี้ครับ ลดน้ำหนักนิด ปรับท่านั่งหน่อย บริหารขาทุกวัน แล้วคุณจะพบว่า คุณยายวัย 70 ก็ยังเดินเที่ยวกับลูกหลานได้อย่างมีความสุข โดยไม่ต้องพึ่งมีดหมอครับ
เป็นกำลังใจให้คนรักเข่าทุกคนครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง)ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อสอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ📱 Line ID: @doctorkeng
#ปวดเข่า #เข่าเสื่อม #ข้อเข่าเสื่อม #ดูแลตัวเองเข่าเสื่อม #บริหารเข่า #ท่าบริหารแก้ปวดเข่า #อาหารบำรุงข้อ #ลดน้ำหนักแก้ปวดเข่า #หมอเก่งกระดูกและข้อ #ไม่ต้องผ่าตัด
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น