เข่าลั่น "กร๊อบ!" เสียงกระดูกแตก หรือแค่เสียงเตือนภัย? (แยกให้ออก ถ้าไม่อยากจิตตก)
"หมอครับ ผมลุกนั่งทีไร หัวเข่ามันลั่นดังกร๊อบแกร๊บ เหมือนมีใครเอาทรายไปเทไว้ข้างใน บางทีก็ดังปัง! เหมือนกิ่งไม้หัก ผมกลัวว่ากระดูกมันจะแตก หรือข้อเข่าผมเสื่อมจนพังไปแล้วครับ"
เสียงบ่นด้วยความกังวลใจของหนุ่มวัยทำงาน ที่ชอบออกกำลังกาย เข้ามาปรึกษาหมอด้วยอาการ "เสียงในเข่า" ที่รบกวนจิตใจ ยิ่งเงียบๆ ตอนกลางคืน ยิ่งได้ยินชัด จนไม่กล้าขยับขา
เชื่อไหมครับว่า เรื่อง "เสียงในข้อเข่า" เป็นหนึ่งในปัญหาท็อปฮิตที่คนไข้ถามหมอเยอะที่สุด ทั้งวัยรุ่น วัยทำงาน ไปจนถึงผู้สูงอายุ
เสียงที่เกิดขึ้น มันคือเสียงกระดูกหักจริงเหรอ? หรือเสียงกระดูกสีกัน? แล้วแบบไหนที่เรียกว่า "ปกติ" แบบไหนต้องรีบ "ซ่อม"
วันนี้หมอจะพามาไขปริศนาเสียงดนตรีในหัวเข่า (ที่ไม่ค่อยไพเราะ) ให้เข้าใจกันแบบง่ายๆ สบายใจ และดูแลตัวเองได้ถูกจุดครับ
แยกประเภทเสียง: ดนตรีบรรเลง หรือ สัญญาณเตือนภัย?
หมอขอแบ่งเสียงในเข่าออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ตามความรู้สึกเจ็บครับ เพราะ "ความเจ็บ" คือกุญแจสำคัญที่จะบอกว่าคุณกำลังป่วยหรือไม่
กลุ่มที่ 1: ดังแต่ปาก (เสียงดัง แต่ "ไม่เจ็บ")
ถ้าคุณลุกนั่ง ย่อตัว หรือเดินขึ้นบันได แล้วมีเสียงดัง กร๊อบ! หรือ กึก! แต่... "ไม่มีอาการเจ็บเลย ไม่บวม ไม่แดง เดินได้ปกติ"
หมอขอแสดงความยินดีด้วยครับ 90% คือ "เรื่องปกติ" (Physiological Crepitus) ไม่ได้เป็นโรค และไม่ต้องรักษาครับ
เสียงพวกนี้มาจากไหน?
- ฟองอากาศแตก (Cavitation): ในน้ำเลี้ยงข้อเข่าของเรา มีก๊าซละลายอยู่ครับ (ออกซิเจน, ไนโตรเจน) พอเรางอเข่าหรือเหยียดเข่าเร็วๆ แรงดันในข้อเปลี่ยน ก๊าซพวกนี้จะรวมตัวเป็นฟองแล้ว "แตกออก" ดัง ป๊อก! เหมือนเวลาเราหักนิ้วเล่นนั่นแหละครับ
- เส้นเอ็นดีดตัว (Snapping Tendon): รอบๆ เข่าเรามีเส้นเอ็นหลายเส้นพาดผ่านปุ่มกระดูก เวลาขยับขา เส้นเอ็นอาจจะขยับข้ามปุ่มกระดูกแล้วดีดตัวกลับ เหมือนเราดีดสายกีตาร์ ทำให้เกิดเสียง กึก! หรือ กึบ! ได้ครับ
สรุปกลุ่มนี้: ถ้าดังแต่ไม่เจ็บ = เข่าคุยด้วยเฉยๆ ครับ ไม่ต้องกังวล ไม่ต้องกินยา
กลุ่มที่ 2: ดังแล้ว "เจ็บ" (เสียงแห่งความเสื่อมและเสียหาย)
อันนี้ต้องระวังครับ! ถ้าเสียงดัง กร๊อบแกร๊บ หรือ กึก มาพร้อมกับอาการ "ปวดจี๊ด เสียววาบ ขัดๆ หรือเข่าบวม" แสดงว่าชิ้นส่วนข้างในมีปัญหาแล้วครับ ซึ่งเสียงแต่ละแบบ อาจบอกโรคที่ต่างกัน:
1. เสียง "กร๊อบแกร๊บ" เหมือนทรายบดกัน (Crepitus)
- เสียงแบบไหน: ดังครืดคราด กร๊อบแกร๊บ เวลาขยับ เบาๆ แต่รู้สึกสั่นสะเทือนถึงมือเวลาจับเข่า
- เกิดจากอะไร: ผิวข้อเข่าที่เคยเรียบลื่นเหมือนกระเบื้องเคลือบ ตอนนี้มันขรุขระเหมือน "กระดาษทราย" ครับ
- สัมพันธ์กับโรค: "โรคข้อเข่าเสื่อม" หรือ "กระดูกสะบ้าเสื่อม" เมื่อกระดูกอ่อนสึกหรอ ผิวขรุขระมาสีกัน จึงเกิดเสียงเสียดสี ยิ่งเดินเยอะ ยิ่งดัง ยิ่งปวด
2. เสียง "กึก!" แล้วเจ็บ หรือเข่าล็อค (Clicking / Locking)
- เสียงแบบไหน: ดัง กึก! ชัดเจน จังหวะเดียว แล้วมักจะเจ็บแปล๊บจนขาอ่อน หรือขยับต่อไม่ได้ (เข่าติด)
- เกิดจากอะไร: มี "ชิ้นส่วน" บางอย่างไปขัดในบานพับเข่า ส่วนใหญ่คือ "หมอนรองกระดูกฉีกขาด" ครับ
- สัมพันธ์กับโรค: มักเกิดจากอุบัติเหตุ เล่นกีฬา บิดเข่าแรงๆ หรือความเสื่อมในผู้สูงอายุ เศษหมอนรองกระดูกที่ขาดจะสะบัดไปมา พอไปขัดกับข้อ ก็จะดัง กึก และปวดมาก
3. เสียง "คลึก" เวลาลูกสะบ้าเคลื่อน (Patellar Clunk)
- เกิดจากอะไร: กระดูกสะบ้าหน้าเข่า วิ่งไม่ตรงร่อง (Patellar Maltracking) เวลาเหยียดงอเข่า มันจะปีนร่องแล้วตกลงมาดัง กึบ มักเจอในสาวๆ ที่กล้ามเนื้อหน้าขาไม่แข็งแรง หรือคนที่นั่งงอเข่านานๆ (Office Syndrome)
เมื่อไหร่ที่ต้องมาหาหมอ? (Red Flags)
ถ้าคุณมีเสียงในเข่าร่วมกับ 4 อาการนี้ อย่ารอช้าครับ:
- ปวด: ปวดจนรบกวนชีวิตประจำวัน เดินลงน้ำหนักไม่ได้
- บวม: เข่าบวมเป่ง ร้อน หรือมีน้ำในเข่า
- ล็อค: เหยียดไม่ออก งอไม่เข้า เหมือนมีอะไรมาขัด
- หลุด: รู้สึกเข่าหลวมๆ โยกเยก เหมือนเข่าจะหลุด
แนวทางการดูแลรักษา: ทำยังไงให้เสียงเงียบลง?
ถ้าเป็นแบบ "ไม่เจ็บ" หมอแนะนำให้เลิกกังวลครับ ยิ่งกังวลยิ่งได้ยิน (ฮา) แต่ถ้าเริ่มมีอาการเจ็บ หรืออยากดูแลเข่าให้เสียงลดลง ลองทำตามนี้ครับ
1. สร้างกล้ามเนื้อ "โช้คอัพ" ส่วนตัว (สำคัญที่สุด) เสียงเกิดจากการเสียดสี หรือความไม่มั่นคง ถ้ากล้ามเนื้อต้นขา (Quadriceps) แข็งแรง มันจะช่วยดึงกระดูกให้แยกออกจากกันนิดนึง และช่วยประคองข้อเข่าให้มั่นคง เสียงจะลดลง อาการปวดจะหายไป
- ท่าแนะนำ: นั่งเก้าอี้ เหยียดขาตรง เกร็งหน้าขาค้างไว้ 10 วินาที ทำวันละ 30-50 ครั้ง (ง่ายๆ แต่ได้ผลดีมากครับ)
2. ลดน้ำหนัก ถ้าตัวหนัก ข้อเข่าก็รับแรงกดเยอะ ผิวข้อก็บดกันแรง เสียงก็ดังครับ ลดน้ำหนัก 1 กิโล ลดแรงกดที่เข่าได้ 4 กิโล เสียงกร๊อบแกร๊บจะเบาลงชัดเจน
3. เลี่ยงท่าที่ทำให้เกิดเสียง ใครที่ชอบนั่งยองๆ นั่งพับเพียบ นั่งขัดสมาธิ หรือทำท่า Squat ลึกๆ แล้วเข่าลั่น ให้เลี่ยงท่าพวกนี้ครับ เพราะมันไปเพิ่มแรงอัดในข้อเข่าโดยไม่จำเป็น
4. อาหารเสริม ช่วยได้ไหม? หลายคนถามเรื่อง คอลลาเจน หรือ กลูโคซามีน... หมอขอตอบตามตรงว่า "อาจจะช่วยลดเสียงได้บ้าง" ในแง่ของการเพิ่มน้ำหล่อลื่น แต่ "ไม่สามารถสร้างกระดูกใหม่" ได้ครับ ถ้าจะกินต้องควบคู่ไปกับการออกกำลังกายเสมอ ถึงจะเห็นผล
สรุป: เสียงเข่าบอกอะไรเรา?
เสียงในข้อเข่า ส่วนใหญ่เป็นแค่ "เสียงทักทาย" จากร่างกายครับ บอกว่า "ฉันยังขยับได้นะ" แต่ถ้าเมื่อไหร่ที่เสียงนั้นมาพร้อมความเจ็บปวด มันคือ "เสียงร้องไห้" ของข้อเข่าที่ต้องการการดูแล
อย่าตื่นตระหนกกับเสียง แต่ให้สังเกตความรู้สึกเจ็บ ถ้าไม่เจ็บ... ก็แค่บริหารกล้ามเนื้อให้แข็งแรง แล้วใช้ชีวิตให้มีความสุขครับ
แต่ถ้าเจ็บ... ให้รีบมาหาหมอ เพื่อซ่อมแซมก่อนที่ "เสียงเพลง" จะกลายเป็น "เสียงพัง" นะครับ
ด้วยความห่วงใยครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์ สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่ ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง) ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ 📱 Line ID: @doctorkeng
#เสียงในเข่า #เข่าลั่น #เข่าดังกร๊อบแกร๊บ #ปวดเข่า #หมอนรองกระดูกเข่า #กระดูกสะบ้า #ข้อเข่าเสื่อม #หมอเก่งกระดูกและข้อ #บริหารข้อเข่า #วิตามินบำรุงข้อ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น