เสียงเข่าดัง “กรุบ กรอบ แกรก” เกิดจากอะไร? อันตรายไหม และต้องรักษาอย่างไร
หลายคนมักถามหมอว่า
“หมอคะ ทำไมเข่าหนูดังตลอดเลย เดินก็กรุบ ๆ ลุกนั่งก็แกรก ๆ มันอันตรายไหมคะ?”
เสียงดังในเข่าเป็นสิ่งที่พบได้บ่อยมาก ทั้งในวัยทำงานและผู้สูงอายุ บางคนเข่าดังแต่ไม่เจ็บ ส่วนบางคนทั้งดังทั้งเจ็บจนน่ากังวล ความจริงคือ “เสียงเข่าดัง” ไม่ได้หมายความว่าเข่าเสื่อมเสมอไป แต่ก็เป็นสัญญาณเตือนบางอย่างเช่นกัน
หมอเขียนบทความนี้เพื่อให้เข้าใจว่าเสียงเข่าดังเกิดจากอะไร แบบไหนปลอดภัย แบบไหนควรตรวจ และดูแลอย่างไรให้เข่าใช้งานได้นานที่สุดครับ
เหตุการณ์จากคนไข้ใกล้ตัว
คุณปาล์ม อายุ 41 ปี ชอบออกกำลังกายช่วงเย็น วันหนึ่งเธอสังเกตว่าเวลาขึ้นบันไดหรือสควอต เข่าซ้ายจะมีเสียง “กรุบ ๆ” ทุกครั้ง เธอบอกหมอว่า
“หมอคะ เข่าดังทั้งวันเลยค่ะ กลัวว่าเป็นข้อเข่าเสื่อมแล้ว จะต้องผ่าตัดไหมคะ?”
หลังตรวจร่างกายและอัลตราซาวด์ พบว่าเธอมีภาวะ
- กล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรงเล็กน้อย
- สะบ้าขยับไม่ลื่น จึงเกิดเสียงเสียดสี
ไม่ใช่ข้อเข่าเสื่อมแต่อย่างใด หลังทำกายภาพเสริมกล้ามเนื้อต้นขา–สะโพก เสียงเข่าลดลงมากและไม่เจ็บอีก
เสียงเข่าดังจึงไม่ใช่เรื่องอันตรายในหลายกรณี แต่ควรแยกโรคให้ถูกต้องครับ
เสียงเข่าดังเกิดจากอะไรได้บ้าง?
1) เส้นเอ็นสะบ้าเสียดสีกับกระดูก (พบมากที่สุด)
เมื่อกล้ามเนื้อต้นขา-สะโพกอ่อนแรง สะบ้าจะวิ่งไม่ตรงร่อง ทำให้เกิดเสียง “กรุบ” ขณะงอ-เหยียดเข่า
ลักษณะ: ดังแต่ไม่เจ็บ หรือเจ็บเล็กน้อยตอนขึ้นลงบันได
2) แก๊สในน้ำไขข้อแตกตัว (เหมือนเสียงนิ้วลั่น)
บางครั้งเสียงเกิดจากฟองอากาศในน้ำไขข้อแตกตามธรรมชาติ
ลักษณะ: ไม่เจ็บ ปลอดภัย ไม่อันตราย
3) กระดูกอ่อนผิวข้อเริ่มสึก (Patellofemoral cartilage wear)
เมื่อผิวข้อสะบ้าเริ่มไม่เรียบ จะเกิดเสียงเสียดสีตอนงอเข่า เช่น
- นั่งยอง
- นั่งนาน
- ขึ้นลงบันได
ลักษณะ: เสียงดังร่วมกับเจ็บหน้าเข่า
4) เอ็นหรือกล้ามเนื้อดีดผ่านปุ่มกระดูก
บางคนมีกล้ามเนื้อด้านนอกตึง ทำให้เกิดเสียงดีดตอนเหยียดเข่า
ลักษณะ: เสียง “กึก” ชัด แต่ไม่เจ็บมาก
5) ข้อเข่าเสื่อม
มักเกิดในผู้ที่อายุ 45–50 ปีขึ้นไป ผิวข้อบางลงจนผิวกระดูกเสียดสีกัน ทำให้เกิดเสียงดัง
ลักษณะ: เสียงดัง + เจ็บ + ข้อฝืดตอนเช้า
ไม่ใช่ทุกคนที่เข่าดังจะเป็นเข่าเสื่อม แต่ถ้าดัง + เจ็บมาก ควรตรวจ
เสียงเข่าดังแบบไหน “ปลอดภัย”?
- ดังเฉย ๆ ไม่มีอาการเจ็บ
- ดังเวลาเปลี่ยนท่า เช่น ลุกนั่ง แต่เดินไม่เจ็บ
- ดังบางท่าและหายเมื่อปรับท่าหรือยืดเหยียด
ส่วนใหญ่เป็นเรื่องปกติของการเคลื่อนไหวของเส้นเอ็นและน้ำไขข้อ ไม่อันตรายครับ
เสียงเข่าดังแบบไหนที่ควรพบแพทย์?
- ดังร่วมกับ “ปวดหน้าเข่า”
- เจ็บมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะตอนขึ้นลงบันได
- เข่าบวม
- เข่าฝืดตอนเช้านาน > 30 นาที
- เคยหกล้ม หรือมีอุบัติเหตุ
- เสียงดัง “ลั่นโป๊ะ” แล้วเข่าให้ตัว เดินไม่ได้ทันที → อาจเป็นเอ็นหรือหมอนรองเข่าฉีก
ถ้าเข้าเกณฑ์นี้ควรตรวจอัลตราซาวด์หรือเอกซเรย์เพื่อแยกโรค
ตรวจอย่างไรให้รู้สาเหตุ?
✔ ตรวจร่างกาย
ดูทิศทางสะบ้า กล้ามเนื้อรอบเข่า และการเคลื่อนไหว
✔ อัลตราซาวด์ข้อเข่า
เห็นการอักเสบของเอ็น รอบสะบ้า หรือจุดเสียดสีแบบ real-time
✔ เอกซเรย์
ดูว่ามีข้อเสื่อมหรือกระดูกงอกหรือไม่
✔ MRI (เฉพาะเคสจำเป็น)
ใช้เมื่อสงสัยหมอนรองเข่าฉีกหรือผิวข้อสึกมาก
รักษาอย่างไรให้เสียงเข่าลดลงและหายเจ็บ?
1) กายภาพบำบัด (สำคัญที่สุด)
เน้นเสริมความแข็งแรงของ
- กล้ามเนื้อต้นขา (quadriceps)
- กล้ามเนื้อสะโพกด้านข้าง
- กล้ามเนื้อก้น
เมื่อกล้ามเนื้อแข็งแรง → สะบ้าวิ่งตรง → เสียงลดลงเห็นผลชัดเจน
2) ยืดเหยียดกล้ามเนื้อที่ตึง
โดยเฉพาะ
- ด้านนอกต้นขา (IT band)
- หลังขา (hamstring)
3) ปรับพฤติกรรม
- หลีกเลี่ยงนั่งยองนาน
- ไม่ขึ้น-ลงบันไดบ่อยเกินไป
- ลดน้ำหนักเพื่อลดแรงกดต่อเข่า
4) ประคบเย็น
ช่วยคลายกล้ามเนื้อและเอ็น ลดการอักเสบ
5) ฉีดยาลดอักเสบเฉพาะจุดด้วยอัลตราซาวด์ (เมื่อจำเป็น)
เหมาะกับผู้ป่วยที่เจ็บมากหรือมีผิวข้อสึก
6) แผ่นรองรองเท้า
ช่วยปรับแนวขาและลดแรงกดต่อเข่า
หมออยากบอกว่า…
เสียงเข่าดังไม่ใช่เรื่องอันตรายเสมอไป และส่วนใหญ่รักษาได้โดยไม่ต้องผ่าตัด สิ่งสำคัญคือดูว่า “มีเจ็บร่วมด้วยหรือไม่” และดูว่ามีปัจจัยเสี่ยงข้อสึก เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง น้ำหนักเกิน หรือใช้งานหนัก
ถ้าเข่าดังจนรบกวนชีวิต หรือมีอาการปวดร่วมด้วย ควรตรวจให้เร็ว เพื่อป้องกันไม่ให้ลุกลามเป็นเข่าเสื่อมครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์
สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่
ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง)
ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ
สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ
📱 Line ID: @doctorkeng โทร 081-5303666
#เข่าดัง #ปวดเข่า #สะบ้าวิ่งไม่ตรง #ข้อเข่าเสื่อม #หมอเก่งให้ความรู้ #กระดูกและข้อ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น